Hoe psychische problemen jouw fysieke herstel belemmeren

Psychosomatische fysiotherapie in de praktijk

Per jaar krijgt 1 op de 4 Nederlanders te maken met een psychisch probleem. Deze psychische problemen kunnen diverse vormen aannemen; Denk aan een angststoornis, somberheid en depressies. Dit aantal is sinds de periode van Covid gestegen zoals te zien in de cijfers van het Centraal bureau van statistiek (CBS) , afgelopen jaar voldeed 26% van de Nederlandse volwassenen aan de criteria voor een of meer psychische aandoeningen. Het Trimbos-instituut is een onafhankelijk, wetenschappelijk kennisinstituut voor onder andere mentale gezondheid. Uit onderzoek van Trimbos blijkt dat bijna 40% van de 18-24 jarige in Nederland het afgelopen jaar te kampen had/heeft met psychische problemen. Over het algemeen geldt hoe ouder je bent, hoe kleiner de kans op een of meer psychische aandoeningen in de afgelopen 12 maanden.

Wat kan het gevolg zijn van deze psychische (evt nog niet gediagnosticeerde) klachten? In het kader van fysieke klachten kan er onder andere somatisatie, sensitisatie, stagnatie van herstel, algehele gevoeligheid voor het ontstaan van fysieke klachten en zelfs chroniciteit.

Wat is somatisatie?

Somatisatie is een abstract begrip. De GGZ standaard geeft aan dat de definitie een scala aan lichamelijke klachten omvat die medisch niet te verklaren zijn. De klachten zijn vaak multi-symptomatisch, er zijn dan meerdere symptomen tegelijkertijd aanwezig. Deze uiten zich niet alleen fysiek maar ook gastro-intestinaal (maag en darmproblemen), pseudoneurologisch of klachten die voelen als neurogene pijnen en algehele pijn. Daarbij moet wel vermeld worden dat de klachten die ervaart worden door het individu wel degelijk écht zijn en niet onder de mat geveegd dienen te worden.

Wat is sensitisatie?

Het lichaam reageert op pijnprikkels, best logisch uiteraard aangezien pijn een ‘bedreigende’ situatie is voor het lichaam. In het geval van sensitisatie is het lichaam gevoelig geworden voor pijnprikkels. Dit betekent dat de pijnprikkels intenser en extremer ervaren wordt. Dit komt doordat de drempelwaardes voor pijn in het zenuwstelsel verlaagd raken bij stress. Een drempelwaarde is de minimale impuls in een neuron dat nodig is om tot een daadwerkelijk ‘signaal’ te komen. In een realistische situatie betekent dat het aanraken van een hete kachel, het lichaam registreert pijn en trekt uit reflex de hand terug. In het geval van een verlaagde drempelwaarde voor pijn kan het zo zijn dat aanraking door een ander individu al als pijnlijk ervaren kan worden. Het alarm van het lichaam staat veel te scherp afgesteld!

De rol van Psychosomatische fysiotherapie

De psychosomatische fysiotherapie is een unieke specialisatie binnen de fysiotherapie die zich bezighoudt met mentale/stressklachten, chronische klachten en medisch onverklaarbare klachten. Door middel van onder andere:

• ontspanningstechnieken,
• gedragsinterventies
• lichaamsgerichte interventies
• bewegingsexpressieve methodieken
• ontspannings- en ademtherapeutische methodieken
• communicatieve massage en communicatief bewegen,
• specifieke bewustwordingsmethodieken
• stressmanagement,
• cognitief gedragsmatige interventies
• psycho-educatie

tracht de psychosomatisch fysiotherapeut de mensen binnen deze patiëntendoelgroep te helpen. De rol van de psychosomatische fysiotherapeut onderscheidt zich door een luisterend oor en een aanpak die verder reikt dan enkel fysieke problematiek. Er is oog voor psychisch en sociaal functioneren die invloed hebben op de fysieke klachten, een aanpak die de laatste jaren (en in de toekomst) steeds meer aandacht begint te krijgen.

Bronnen

Tamar Pincus ea. (2002) A systematic review of psychological factors as predictors of chronicity/disability in prospectieve cohorts of low back pain. Spine volume 27

Centraal Bureau voor de Statistiek. (2021, 29 juni). Risico op angststoornis of depressie onder jongvolwassenen toegenomen. https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2021/26/risico-op-angststoornis-of-depressie-onder-jongvolwassenen-toegenomen

Beroepsprofiel psychosomatisch fysiotherapeut. (z.d.). KNGF.nl. https://nfp.kngf.nl/binaries/content/assets/bi/bi-nfp/onbeveiligd/vakgebied/beroepscompetentieprofiel-psychosomatisch-fysiotherapeut

Linton SJ, Shaw WS. (2011) Impact of psychological factors in the experience of pain. Phys Ther. 2011;91:700 –711.]

GGZ Standaarden. (z.d.). https://www.ggzstandaarden.nl/richtlijnen/solk-en-somatoforme-stoornissen-richtlijn-2011/algemene-inleiding

Have M. ten, Tuithof M., Dorsselaer S. van, Schouten F., Luik A., Graaf R. de. Prevalence and trends of common mental disorders from 2007-2009 to 2019-2022: results from the Netherlands Mental Health Survey and Incidence Studies (NEMESIS), including comparison of prevalence rates before vs. during the COVID-19 pandemic. World Psychiatry. (2022)